Kiedy myślimy o tym, jak spędza dzień kilkulatek, możemy zauważyć, że największą część dnia poświęca on szeroko rozumianej zabawie. Niektórzy rodzice lubią bagatelizować te czynności i podsumowywać słowami „Nie zrobiłeś dzisiaj nic sensownego, bo się cały dzień bawiłeś”. Sprawdź jak wiele wnosi zabawa do dziecięcego rozwoju.
Czym jest zabawa?
Zabawa to podstawowa forma aktywności dla dziecka. Wszystko, czego przedszkolak się podejmuje, przyjmuje formę zabawy. Każdą wolną chwilę spędza on na manipulacji figurkami, kolorowaniu, grze w piłkę czy układaniu puzzli. My, dorośli, mamy tendencję do umniejszania roli zabawy w życiu dziecka. Wydaje nam się często, że jest to swego rodzaju wypełniacz dnia, sposób na nudę. Okazuje się jednak, że gdyby nie podejmowanie różnego rodzaju zabaw, dziecko nie byłoby w stanie uczyć się nowych umiejętności i prawidłowo rozwijać! Dlatego zabawa jest dziecku potrzebna jak rybie woda!
Nauka przez zabawę
To hasło obiło się o uszy każdemu rodzicowi. Ale czy zastanawiałaś się, co tak naprawdę ono oznacza? Poprzez różnego rodzaju aktywności dziecko doświadcza nowych sytuacji i nabywa umiejętności, których wcześniej nie posiadało. Dzięki temu, że dzieje się to podczas swobodnej zabawy, przychodzi to z dużą łatwością. Dlaczego? Bo dziecko nie czuje, że się uczy. Dąży do zdobywania wiedzy z własnej woli, nie odczuwając presji ze strony dorosłych. Sięga po takie aktywności, które falktycznie je interesują. Ćwiczy te umiejętności, które są dla niego przyjemne albo których (jak sam podświadomie stwierdza) potrzebuje. Ten sposób nauki dla dzieci w wieku przedszkolnym i dzieci młodszych wydaje się być jedynym słusznym rozwiązaniem – żadna nauka sformalizowana nie przyniesie takich efektów edukacyjnych, co zabawa dowolna.
Jeżeli już chcemy wesprzeć rozwój dziecka i wskazać mu kierunek – też warto robić to w formie zabawy. W ten sposób funkcjonują przedszkola. Nawet jeśli to nauczyciel obiera tematykę kompleksową i planuje w jakie umiejętności i jaką wiedzę chce wyposażyć dzieci – zastanawia się, dzięki jakim propozycjom zabawy jest w stanie to zrealizować. Dlatego większość przedszkolaków tak chętnie bierze udział w zajęciach dydaktycznych i nie zawsze wie, jak odpowiedzieć na pytanie „Czego się dzisiaj nauczyliście?”. Ono nie czuje, że się uczy!
Czy tylko edukacyjna zabawa czegoś uczy?
Często wpadamy w pułapkę myślenia, że chcąc rozwijać nasze dziecko i mieć wpływ na doskonalenie jego umiejętności, powinniśmy jak najczęściej organizować i proponować mu zabawy edukacyjne. W tym przekonaniu utwierdzają nas producenci zabawek i właściciele sklepów z asortymentem dla dzieci, gdzie zwykle widnieje zakładka „zabawki edukacyjne”. Rodzic ma wrażenie, że tak określona rzecz stanowi większą wartość dla dziecka niż inna, nienazywana „edukacyjną”. Nic bardziej mylnego.
Musisz wiedzieć, że każda aktywność i każda zabawa czegoś uczy. Wszystko zależy od tego, czy jesteśmy w stanie podążać za dzieckiem i jego wrodzoną ciekawością. Ono samo doskonale potrafi tak dobierać formę zabawy, by wybrać tę „najkorzystniejszą” dla niego, a więc tę, która aktualnie będzie dla niego najbardziej interesująca. To wynika też z okresów sensytywnych, które omówiłam w artykule #014 Co warto wiedzieć o okresach sensytywnych?
Jakie korzyści płyną z zabawy?
Już wiesz, że zabawa to dla dziecka samo dobro. Jaka by ona nie była. Wobec tego ustalmy, na jakie elementy rozwoju dziecka wpływa najmocniej? Pamiętaj, że w zależności od rodzaju zabawy, będzie ona wpływać na wybrane aspekty rozwoju dziecka.
— rozwój fizyczny (czyli rozwój dużej i małej motoryki – jeśli nie wiesz, czego dotyczą te hasła, sprawdź w artykule #012 Zadbaj o rozwój motoryczny Przedszkojaka) – a w nim kształtowanie prawidłowej postawy, doskonalenie koordynacji ruchowej, budowanie świadomości własnego ciała, ćwiczenie mięśni, zaspokajanie potrzeby ruchu, sprawność aparatu artykulacyjnego, rozwijanie prawidłowego chwytu, ćwiczenie precyzji ruchów dłoni (a więc wdrażanie do nauki pisania), rozwój zmysłów. Rozwój fizyczny świetnie zapewnia plac zabaw, a jego walory opisałam w artykule #029 Plac zabaw – jaki ma wpływ na rozwój dziecka?;
— rozwój intelektualny – doskonalenie pamięci, rozwijanie koncentracji i uwagi, kształtowanie wyobraźni, doskonalenie wnioskowania, rozumowania przyczynowo-skutkowego, rozwój mowy;
— rozwój emocjonalny – stwarzanie możliwości poznania i wyrażania swoich uczuć oraz uczuć innych osób (takich jak radość, opiekuńczość, empatia, poczucie sprawstwa, poczucie akceptacji), budowanie wiary we własne możliwości, kształtowanie prawidłowych reakcji emocjonalnych;
— rozwój społeczny – nawiązywanie relacji z innymi, doskonalenie umiejętności prowadzenia dialogu, wdrażanie do działania w grupie, wdrażanie do przestrzegania reguł zabawy, kształtowanie pozytywnych cech charakteru.
Podsumowanie
Zabawa jest z pewnością jedną z najważniejszych aktywności w życiu dziecka. W przyjemny sposób dziecko może dostrzec i przyswoić o wiele więcej, aniżeli skupione na konkretnym działaniu ukierunkowanym na osiągnięciu zamierzonego celu wyłącznie przez osobę dorosłą.
Namawiam Cię więc, by naprawdę docenić zabawę i stworzyć dziecku właściwe warunki do jej organizowania. Zachęcam Cię do obserwowania przebiegu zabawy, do włączania się w nią i aktywnego bycua z dzieckiem wtedy, kiedy tego potrzebuje. Daję słowo, że uczestnicząc w zabawie dziecka zauważysz wiele z aspektów, o których wspomniałam i zachwycisz się rozwojem własnego dziecka!
