To, że ruch jest podstawą rozwoju dziecka wie już chyba każdy. Bez możliwości ruchu wiele umiejętności nie byłoby w stanie się wykształcić. Dlatego ktoś mądry wymyślił place zabaw z coraz bardziej kosmicznymi urządzeniami, sale zabaw z małpim gajem, parki linowe, park trampolin czy dziecięce ścianki wspinaczkowe. Te wszystkie miejsca pozwalają dzieciom rozwijać sprawność fizyczną, czy też motoryczną.
Pamiętam określenie dorosłych, które padło podczas obserwacji mojego niezwykle ruchliwego kuzyna. „Ten to ma chyba motorek w d…”. Takie bardziej czy (w tym przypadku) mniej wzniosłe metafory są zrozumiałe i jasne tylko w świecie dorosłych, dzieci przyjmują to całkiem dosłownie. Na szczęście jako dziecko nie przyszło mi do głowy szukać tego motorka! Uwierzyłam na słowo. Kiedy już na drodze zawodowej spotkałam się z określeniem ‘motoryka’, skojarzenie było jedno i przywoływało uśmiech na mojej twarzy. No dobrze, a co to takiego?
Motoryka duża
Motoryka, mówiąc najprościej, to ogólna sprawność fizyczna człowieka (w naszym przypadku Przedszkojaka, bo to on jest pod lupą), wszystkie te umiejętności, które są bezpośrednio oparte na ruchu. To właśnie układ ruchu wespół z układem nerwowym warunkują ogólną sprawność fizyczną dziecka. Wyróżniamy motorykę dużą, która obejmuje ruchy całego ciała lub jego części – kończyn górnych, potocznie zwanymi rękami, kończyn dolnych, tułowia i głowy. Kształtowanie się sprawności motoryki dużej zaczyna się na etapie noworodkowym od obrotów z brzuszka na plecy i odwrotnie, machania rękami i nogami czy pełzania. Z czasem pojawiają się takie aktywności jak siadanie i chodzenie, oczywiście przy stymulacji i wsparciu ze strony środowiska. Możemy być pewni, że przy stwarzaniu odpowiednich warunków do rozwoju nasz maluch będzie rozwijał się ruchowo sprawniej niż jego rówieśnicy. Dziecko nie będzie jeździć na rowerze, jeśli rodzice nie zadbają o to, żeby rower miało i nie spędzą godzin na bieganiu za nim trzymając drewniany kij wetknięty w tył rowerka. Dlatego tak ważna jest rola dorosłych, ażeby wiedzieli jakie aktywności proponować dziecku w danym wieku i dlaczego są one takie ważne. Na planszy poniżej umieściłam podstawowe aktywności, które wzmacniają rozwój motoryki dużej każdego Przedszkojaka.
Co powinien móc robić nasz Przedszkojak na co dzień? Biegać, skakać, tańczyć, jeździć na rowerze czy hulajnodze, rzucać i łapać! Dzięki temu osiągnie prawidłową postawę, koordynację ruchową całego ciała i wzmocni wszystkie mięśnie. Dlaczego jeszcze doskonalenie motoryki dużej jest tak istotne? Ano dlatego, że bez niej motoryka mała nie ma szans na osiągnięcie prawidłowej dla danego wieku sprawności.
Motoryka mała
Obok motoryki dużej wyróżnia się też motorykę małą. Motoryką małą nazywa się sprawność dłoni i palców. Jej rozwój również rozpoczyna się w wieku niemowlęcym, najpierw chwytaniem palców mamy, później zabawek czy kawałków jedzenia, a następnie obejmuje trudniejsze umiejętności, jak posługiwanie się sztućcami czy wiązanie butów. Za te umiejętności odpowiada nie tylko sprawność manualna dziecka, ale właśnie ogólna sprawność fizyczna całego ciała – jeśli ograniczamy w jakiś sposób Przedszkojakowi ruch, rykoszetem obrywają też jego zdolności rysowania czy lepienia (nawet jeżeli cały czas spędzałby wyłącznie na nich). Ta korelacja i wspieranie aktywności na obu płaszczyznach jest niezwykle istotna!
Co możemy proponować Przedszkojakowi, żeby zadbać o rozwój motoryki małej? Tych aktywności jest mnóstwo i większość dostępna na wyciągnięcie ręki! Te, które umieściłam na planszy poniżej to:
- rysowanie kredkami, ołówkiem, wypełnianie kolorowanek,
- malowanie pędzlem, rękami, stemplowanie paluszkami,
- układanie puzzli, układanek, w których należy precyzyjnie połączyć elementy,
- nawlekanie koralików (makaronu czy czegokolwiek innego) na sznurek,
- wycinanie,
- zabawa klockami,
- posługiwanie się sztućcami,
- zapinanie guzików i sznurowanie butów (o tym, w jakim wieku dziecko jest gotowe do nauki tych czynności wspominałam w artykule #002 o rozwijaniu samodzielności).
Poza tymi zawartymi na planszy są jeszcze: lepienie z plasteliny/modeliny, wyklejanie, wyszywanie, kreślenie szlaczków, przekładanie stron książki i mnóstwo, mnóstwo innych aktywności, które rozwijają małe rączki.
Jestem pewna, że większość, jak nie wszystkie z aktywności zawartych na grafikach są obecne w życiu Twojego Przedszkojaka. Teraz będziesz mieć większą świadomość tego, że występować one powinny jak najczęściej i ile dobrego niosą dla ogólnego rozwoju dziecka. Daj znać czy spotkałaś się wcześniej z pojęciami ’motoryka duża i mała’. Z czym Twój Przedszkojak radzi sobie najlepiej, a które aktywności w zakresie ruchowym sprawiają mu jeszcze trudności? Jeśli masz jakieś wątpliwości co do rozwoju motorycznego dziecka – chętnie odpowiem na nie w komentarzu!
