Przyjmując malucha do grona Przedszkojaków, dostaje on przydział do grupy i w niej funkcjonuje cały pobyt w przedszkolu. Ma swoją Panią lub Panie, swoje koleżanki i kolegów. Przez cały dzień podejmuje zabawy i inne działania w towarzystwie i nie wie, co to samotność. Jeżeli Pani ma w grupie zazwyczaj 25 Przedszkojaków, to czy jest ona w stanie poświęcić każdemu indywidualnie swoją uwagę i choć trochę czasu? Czy jest ona w stanie tak zorganizować zajęcia, by dostosować je do możliwości każdego z dzieci? Wielu wydaje się to niemożliwe. A ja udowodnię Ci, że jest na to przestrzeń w przedszkolu.
Co to jest indywidualizacja?
Indywidualizacja czy inaczej indywidualne podejście do dziecka to nic innego, jak dostosowanie norm i zasad do potrzeb jednostki. O tym, że jest to konieczne, stanowi prawo oświatowe. W myśl ustawy o systemie oświaty przedszkole „winno zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju”. Podstawa programowa mówi jasno, że zadaniem przedszkola jest „wspieranie samodzielnej dziecięcej eksploracji świata, dobór treści adekwatnych do poziomu rozwoju dziecka, jego możliwości percepcyjnych, wyobrażeń i rozumowania, z poszanowaniem indywidualnych potrzeb i zainteresowań”. Co to oznacza w praktyce? Nauczyciel musi dostrzec indywidualne różnice pomiędzy dziećmi w zakresie umiejętności, zdolności i potrzeb, a następnie tworzyć im warunki do wszechstronnego rozwoju.
Czym najczęściej różnią się dzieci między sobą?
Poza zdiagnozowanymi trudnościami lub zaburzeniami rozwojowymi, dzieci rozwijające się zgodnie z normą wiekową różnią się między sobą tempem pracy, koncentracją uwagi czy sprawnością. Różne będą mieć też style uczenia się – jedni potrzebują bodźców wzrokowych, drudzy zapamiętują przez słuch i mowę, a kinestetycy muszą działać, być w ciągłym ruchu, żeby przyswajać. Zadaniami nauczyciela są zatem rozpoznawanie potencjalnych możliwości i indywidualnych potrzeb każdego wychowanka (do tego niezbędne jest prowadzenie obserwacji pedagogicznej – omówiłam ją w artykule #004) oraz taka organizacja zajęć i pobytu dziecka w przedszkolu, aby te potrzeby zostały zaspokojone.
Jakie są zalety indywidualnego podejścia do dziecka?
Czy to jest proste? Pewnie, że nie! Przeprowadzenie obserwacji pedagogicznej w sposób dokładny i rzetelny wymaga czasu i uwagi ze strony wychowawcy, a bez tego ani rusz. Dodatkowo organizacja życia przedszkolnego i porządek dnia nie sprzyjają indywidualizacji – dzieci jedzą w tym samym czasie, bawią się razem, razem myją ręce i w jednym momencie odpoczywają. Nie ma się co dziwić, że nauczycielom dużo łatwiej jest też wydać polecenie dla całej grupy (np. „Sprzątamy zabawki”) niż każdemu indywidualnie o tym przypominać albo pomóc w ich zbieraniu. Takie traktowanie dzieci jako jedną społeczność ułatwia pracę i porządkuje codzienność. Są takie sytuacje, kiedy jest to zrozumiałe, jak wyjście na plac zabaw, wycieczka czy inna aktywność zbiorowa. Ale w wielu innych, kiedy tylko się da, indywidualność powinna, a nawet musi być brana pod uwagę. Dlaczego? Bo poza prawnymi obostrzeniami takie indywidualne podejście niesie za sobą po prostu same korzyści!
Dzięki temu, że aktywności dostosowane są do możliwości każdego z dzieci, rozwijają one swoje umiejętności na odpowiednim dla siebie poziomie, nie zniechęcają się stając przed zbyt trudnym zadaniem. To, że nauczyciel stara się nawiązać kontakt i rozmowę z każdym dzieckiem przyczynia się do tego, że Przedszojak czuje się ważny, wysłuchany, a jego obecność w grupie istotna i potrzebna. Co więcej, zyskuje na tym również relacja dziecka z nauczycielem, ale też jego zdolności w zakresie mowy i prowadzenia dialogu. Indywidualnie poświęcona uwaga pozwala na niwelowanie trudności, z jakimi zmaga się dziecko i uniknięcie w przyszłości niepowodzeń szkolnych. Przez indywidualizację rozumiem też podkreślanie mocnych stron dziecka i wykorzystywanie ich na rzecz grupy, co wzmacnia poczucie wartości. Sama widzisz, jakie to ważne!
W przedszkolu indywidualne podejście jest najmocniej widoczne w trzech aspektach:
- Podczas zajęć dydaktycznych – nauczyciel organizuje aktywność w formie pracy indywidualnej rozdając dostosowane do możlwości dziecka karty pracy, proponując układanki o różnym stopniu trudności itp.
- Podczas zabawy swobodnej – nauczyciel prowadzi rozmowy indywidualne z dziećmi na określony temat, współuczestniczy w zabawie, proponuje lubiane przez dziecko formy aktywności
- Podczas realizacji pracy indywidualnej z dzieckiem – nauczyciel pracuje z dzieckiem 1 na 1 nad tym, co sprawia mu na co dzień trudność. Zwykle odbywa się to z samego rana lub późnym popołudniem, kiedy w sali jest ciszej i można spuścić z oka pozostałe dzieci. Praca indywidualna jest dokumentowana i opiera się przede wszystkim na kierunkach do pracy wyłuskanych po obserwacji pedagogicznej.
Jak widzisz mimo, że Przedszkojak funkcjonuje w grupie i rozwija się społecznie, możliwy i konieczny jest wpływ na rozwój indywidualnych cech i predyspozycji, ale też wyrównywanie szans. Myślę, że dzisiejszy artykuł mogą sobie wziąć do serca również wielomamy – bo choć doba nie jest z gumy, a ich energia też się zużywa, warto jest pamiętać o indywidualnym podejściu do każdego dziecka, podkreślając jego zalety, uzupełniając braki, a przede wszystkim – poświęcając całkowicie uwagę i czas.
Dajcie znać jak wygląda indywidualna praca z dzieckiem w Waszych przedszkolach – czy macie świadomość, że się odbywa? Czy jesteście pewne, że nauczyciele o to dbają? Jestem bardzo ciekawa czy wiedziałyście wcześniej, że są oni do tego zobligowani. Podzielcie się swoimi przemyśleniami. Czekam na Wasze komentarze!
