Jeżeli jesteś mamą przedszkolaka, mogłaś trafić już na termin „percepcja wzrokowa”, ale możesz też widzieć go po raz pierwszy. Czy percepcja wzrokowa to to samo co widzenie? Na czym polegają zaburzenia percepcji i co jako rodzic możesz proponować dziecku, żeby ją doskonalić?
Percepcja wzrokowa – co to takiego?
Do spostrzegania dziecku, ale też dorosłemu, potrzebne są dwie umiejętności – zdolność widzenia (czyli zdrowy narząd wzroku), który odbiera bodźce z zewnątrz oraz percepcja wzrokowa (czyli prawidłowo funkcjonujący mózg), aby te bodźce przetwarzać. Percepcja wzrokowa jest zatem zdolnością rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych, znajdujących się w polu widzenia. Opiera się ona na doświadczeniach będących efektem interakcji ze środowiskiem oraz zdobytych w procesie uczenia się.
Mówiąc najprościej – do pełnego odbierania bodźców z otoczenia jest potrzebny nie tylko dobry wzrok, ale właśnie umiejętność analizy i syntezy tych treści, które są możliwe dzięki percepcji wzrokowej. Najważniejsze jej aspekty to:
- stałość spostrzegania,
- różnicowanie figury i tła,
- spostrzeganie stosunków przestrzennych,
- spostrzeganie położenia przedmiotów w przestrzeni,
- koordynacja wzrokowo-ruchowa.
Na czym polegają zaburzenia percepcji wzrokowej?
Rozwój percepcji wzrokowej może zostać zaburzony z wielu powodów. Wśród nich wymieniane jest uszkodzenie kory mózgowej lub inne nieprawidłowości w zakresie funkcjonowania mózgu, wady wzroku (wady w budowie gałek ocznych), ale również nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu nerwowego, a nawet niepełnosprawność czy zaniedbania środowiskowe. Te ostatnie wynikają z niewielkiej ilości doświadczeń wzrokowych i językowych, które rozwijają percepcję wzrokową – dlatego tak ważne jest, żeby rozwijać ją nie tylko w przedszkolu, ale również w domu.
Niedostateczna stymulacja percepcji wzrokowej objawia się w różnego rodzaju trudnościach w funkcjonowaniu dziecka. Chodzi tu nie tylko o oczywiste problemy w nauce czytania, pisania i liczenia, które łączą się bezpośrednio z dysleksją, dysgrafią i dysortografią. Będą to też trudności w zabawach gimnastycznych i zabawach ruchowych (ocenianie wielkości i odległości, a więc również rzucanie i łapanie, orientacja w terenie). Trudność sprawiać też będą aktywności plastyczne, a więc rysowanie, malowanie, wycinanie czy lepienie. O tym, co możesz zrobić, kiedy maluch nie lubi rysować napisałam w artykule #046. Za wszystkimi tymi problemami mogą iść też trudności emocjonalne.
Jak ćwiczyć percepcję wzrokową?
Dobrą wiadomością jest to, że percepcję wzrokową można doskonalić poprzez najróżniejsze aktywności, również takie podstawowe i naprawdę proste! Jestem pewna, że większość z nich do tej pory robiłaś z Przedszkojakiem, a jeśli nie – koniecznie to nadróbcie. Poniżej zostawiam listę – spójrz ile tego jest!
GRY I UKŁADANKI
- gra w memory obrazkowe,
- składanie obrazków pociętych na części (według wzoru i samodzielnie),
- układanie historyjek obrazkowych,
- gra w domino,
- układanie puzzli,
- zabawa sorterem kształtów,
- gra typu Dooble,
- loteryjki obrazkowe (wyszukiwanie na dużej planszy elementów z małych obrazków),
MANIPULOWANIE PRZEDMIOTAMI
- segregowanie kolorowych przedmiotów (np. klocków) pod względem barwy, kształtu czy wielkości,
- segregowanie przedmiotów w grupy (auta, figurki, guziki),
- określanie położenia przedmiotów w przestrzeni (co jest blisko, a co daleko?),
- zabawy typu „Co się zmieniło?”, „Co zniknęło?”,
- budowanie wieży z klocków pod kontrolą wzroku,
- układanie obrazków i kompozycji z patyczków, wykałaczek, figur geometrycznych, według wzoru ułożonego przez rodzica,
- układanie sekwencji elementów według wzoru – można układać kasztany, żołędzie, warzywa, owoce;
- zabawy z piłką (rzucanie, kopanie, toczenie, turlanie itp.)
- nawlekanie koralików wedłg instrukcji.
ILUSTRACJE/ KSIĄŻKI/ KARTY PRACY
- układanie obrazków w ustalonej kolejności,
- łączenie w pary takich samych symboli,
- wskazywanie różnic lub podobieństw między dwoma obrazkami,
- rysowanie szlaczków,
- dorysowywanie brakujących elementów na obrazkach,
- rysowanie poprzez łączenie kropek,
- odszukiwanie na ilustracjach z wieloma szczegółami wskazanych elementów,
- wykreślanki wyrazowe, wyodrębnianie słów z ciągów liter (dla dzieci umiejących czytać),
- ćwiczenia pamięci wzrokowej (dziecko odtwarza to, co było na obrazku, który widziało przez kilka sekund),
- obrysowywanie, kalkowanie, wycinanie, nawlekanie, lepienie, wodzenie palcem po powierzchni brył geometrycznych innych przedmiotów, po wzorach na kartce.
- przejście labiryntu (wodząc palcem po kartce lub rysując drogę).
Podsumowanie
Pamiętaj, że usprawnianie percepcji wzrokowej jest działaniem korzystnym dla dzieci niezależnie od tego, czy mają zaburzenia związane z przetwarzaniem bodźców przesyłanych do mózgu, czy też nie. Organizuj więc zabawę tak, żeby każdego dnia pojawiało się kilka aktywności z tej listy! Daj znać w komentarzu czy termin „percepcja wzrokowa” był Ci obcy? Jak oceniasz jej rozwój u Twojego dziecka?
