Przedszkole to miejsce stworzone z myślą o dzieciach. Z tego też względu jego sale są zwykle zaaranżowane tak, aby kilkulatki mogły swobodnie z nich korzystać. Jak powinna wyglądać sala w przedszkolu? Jakie są najważniejsze korzyści płynące z dostosowania przestrzeni do potrzeb i możliwości przedszkolaków? Co to są kąciki tematyczne i w co są wyposażone? Dlaczego to takie istotne, żeby dzieci mogły samodzielnie funkcjonować w przedszkolnej sali?
Prekursorką myśli o tym, jak ważne jest dostosowanie przestrzeni do możliwości i potrzeb dzieci była Maria Montessori. To ona przekonywała jak istotne jest to, by dziecko miało ono nieograniczony dostęp do wszystkich szafek i półek wokół siebie. Wszelkie zabawki i przedmioty miały swoje miejsce w koszach czy pudełkach i były poustawiane w dostępnych dla dziecka miejscach, tak, żeby swobodnie mogło wyciągać i chować rzeczy, których akurat potrzebuje. Ten trend jest mocno widoczny nie tylko w aranżacjach sal w przedszkolach czy miejscach zabawy dzieci, ale również w dziecięcych pokojach, co niezwykle cieszy!
Sala w przedszkolu – od czego zależy jej aranżacja?
To, jak wyglądają przedszkolne sale zależy od wielu czynników. Tymi głównymi są możliwości finansowe samorządów, decyzje i sposób zarządzania dyrektorów, ale również zaangażowanie i gust nauczycieli prowadzących grupę. Jest jednak dokument, który sugeruje wszystkim odpowiedzialnym za aranżację sal przedszkolnych to, jak powinny być wyposażone. W treści podstawy programowej wychowania przedszkolnego można znaleźć obszerny fragment na ten temat.
11. Aranżacja przestrzeni wpływa na aktywność wychowanków, dlatego proponuje się takie jej zagospodarowanie, które pozwoli dzieciom na podejmowanie różnorodnych form działania. Wskazane jest zorganizowanie stałych i czasowych kącików zainteresowań. Jako stałe proponuje się kąciki: czytelniczy, konstrukcyjny, artystyczny, przyrodniczy. Jako czasowe proponuje się kąciki związane z realizowaną tematyką, świętami okolicznościowymi, specyfiką pracy przedszkola.
12. Elementem przestrzeni są także zabawki i pomoce dydaktyczne wykorzystywane w motywowaniu dzieci do podejmowania samodzielnego działania, odkrywania zjawisk oraz zachodzących procesów, utrwalania zdobytej wiedzy i umiejętności, inspirowania do prowadzenia własnych eksperymentów. Istotne jest, aby każde dziecko miało możliwość korzystania z nich bez nieuzasadnionych ograniczeń czasowych.
13. Elementem przestrzeni w przedszkolu są odpowiednio wyposażone miejsca przeznaczone na odpoczynek dzieci (leżak, materac, mata, poduszka), jak również elementy wyposażenia odpowiednie dla dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
14. Estetyczna aranżacja wnętrz umożliwia celebrowanie posiłków (kulturalne, spokojne ich spożywanie połączone z nauką posługiwania się sztućcami), a także możliwość wybierania potraw przez dzieci (walory odżywcze i zdrowotne produktów), a nawet ich komponowania.
15. Aranżacja wnętrz umożliwia dzieciom podejmowanie prac porządkowych np. po i przed posiłkami, po zakończonej zabawie, przed wyjściem na spacer.
Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r.
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego (…). Dz.U. z 2017 r., poz. 356
Kąciki zainteresowań
Poza dostosowaniem wysokości mebli do zasięgu rąk dzieci ważne jest, aby zabawki i pomoce dydaktyczne były na nich odpowiednio posegregowane. To pozwala uporządkować przedszkolną przestrzeń i ułatwia zachowanie porządku. Można to osiągnąć dzięki kącikom zainteresowań (lub tzw. kącikom tematycznym). Są to wydzielone i oznaczone (w młodszych grupach symbolem, w starszych – napisem) miejsca na regałach przeznaczone do przechowywania konkretnych przedmiotów. Jakie kąciki zainteresowań mogą znaleźć się w przedszkolnej sali?
Kącik czytelniczy
To miejsce, w którym będą znajdować się książeczki dla dzieci, z których będą mogły korzystać w dowolnym momencie. Ważne jest, żeby każde z dzieci miało do nich swobodny dostęp, a wyeksponowanie ich okładek zachęci dzieci do sięgnięcia po nie. Dobrze, jeśli znajduje się niedaleko stolików lub miejsca do odpoczynku, w którym można z książką przycupnąć.
Kącik konstrukcyjny
Ten kącik tworzą pudła z różnego rodzaju klockami oraz miejsce, w którym można zorganizować wystawę powstałych budowli. To miejsce, w którym dzieci doskonalą sprawność motoryki małej, ale też pobudzają wyobraźnię przestrzenną.
Kącik artystyczny (plastyczny)
Zwykle jest to regał w całości przeznaczony na materiały plastyczne wykorzystywane w pracy z dziećmi. Dzięki temu, że będzie on zaaranżowany w sposób dostępny dla przedszkolaków – dzieci będą rozwijać swoje artystyczne umiejętności i pobudzać kreatywność. Co się w nim znajduje? Kredki, farby, pędzle, pieczątki, szablony, kartki, kolorowy papier, nożyczki, kleje, bibuła, ale również chusteczki i fartuszki dla małych malarzy.
Kącik przyrodniczy
Jest to specjalnie wyznaczone miejsce w sali, które jest aranżowane zgodnie z panującą porą roku. Jesienią wypełniony wrzosami, dyniami i kasztanami. Zimą przystrojony w oprószone śniegiem gałązki i świąteczne dekoracje. Wiosną można w nim umieścić sadzonki krokusów i żonkili, a latem udekorować butelkami z piaskiem i widokówkami. Byłoby wspaniale, jeśli zostanie wypełniony również pracami plastyczno-technicznymi przedszkolaków.
Kącik umysłowy
To regał z wszelkiego rodzaju układankami, puzzlami, grami planszowymi, które doskonalą myślenie strategiczne, ćwiczą percepcję wzrokową i rozwijają ścisły umysł przedszkolaka. Jeśli w sali nie został wydzielony kącik matematyczny, to tutaj znajdą się liczydła, koraliki i inne pomoce, dzięki którym dzieci ćwiczą zdolność przeliczania i poznają cyfry.
Kącik muzyczny
To regał po brzegi wypełniony instrumentami, z których dzieci korzystają podczas zajęć muzycznych, ale również w czasie wolnym. Dzwonki, pałeczki, bębenki czy kołatki, ale też wstążki czy chustki, które będą idealnym rekwizytem do tańca. W tym miejscu powinien też znaleźć się sprzęt audio i płyty z ulubionymi piosenkami dla dzieci.
Kącik kuchenny
To przestrzeń, w której przedszkolaki mogą stać się prawdziwymi szefami kuchni! Kawałek blatu z namalowaną kuchenką gazową, półki pełne sztucznych owoców i warzyw, które można kroić i siekać, a nawet mikser czy ekspres do kawy. Podczas zabawy w dom lub innych zabaw w role takie miejsce szczególnie się przydaje.
Kącik teatralny
Jeżeli jest taka możliwość, warto wyposażyć salę w mebel, który umożliwi odgrywanie scenek i prawdziwych spektakli. Taka zabawa doskonali umiejętność wchodzenia w rolę, ale też zdolności oratorskie i narracyjne. W kąciku tym znajdą się też różnego rodzaju rekwizyty, maski oraz pacynki – jeszcze większą wartość mają takie wykonane przez samych małych artystów!
Kącik do relaksu
Niezwykle ważne jest umożliwienie dzieciom odpoczynku w ciągu instensywnego dnia w przedszkolu w dowolnym momencie dnia. Temu służyć może materac i kilka poduszek w rogu sali, z którego zmęczony maluch może skorzystać. W młodszych grupach to miejsce jest też wyposażone w pluszowe zabawki.
Sala w przedszkolu – korzyści płynące z jej aranżacji
Takie dostosowanie przestrzeni, w której spędza czas dziecko niesie za sobą mnóstwo korzyści. Dzięki temu, że zabawki są odpowiednio wyeksponowane na otwartych półkach i w zasięgu wzroku i rąk dzieci, zachęcają one do podejmowania zabawy, aktywności, różnego rodzaju działań z ich udziałem. Rozbudzają również ich wewnętrzną dziecięcą ciekawość. Taki układ pozwala też dzieciom stawać się bardziej samodzielnymi, bo chcąc rozpocząć zabawę nie muszą nikogo prosić o pomoc. O tym, jak ważna jest samodzielność i co możesz zrobić, żeby ją wspierać przeczytasz w artykule #002. Przedszkolaki podczas zabawy swobodnej mogą sięgnąć po wybrane przedmioty i zorganizować zabawę według własnego pomysłu, co wspiera ich poczucie decyzyjności i samostanowienia o sobie. Fakt, że każda zabawka ma swoje miejsce w konkretnym kąciku tematycznym sprawia, że dzieci wiedzą, gdzie odłożyć ją na miejsce po skończonej zabawie i sprzątanie sali przebiega sprawnie i szybko.
Podsumowanie
Czy zdawałaś sobie sprawę z tego jak ważne i potrzebne jest dostosowanie wnętrz do potrzeb dzieci? Ile niesie za sobą korzyści dla jego rozwoju? Czy w przedszkolu Twojego dziecka faktycznie są zorganizowane kąciki tematyczne? Czekam na Twoje doświadczenia w komentarzu.
